सुर्खेत । कर्णाली प्रदेशको दुर्गम क्षेत्र जाजरकोटको नलगाड नगरपालिका वडा नम्बर १२ तल्लुबगर र रुकुम पश्चिमको आठविसकोट नगरपालिका वडा नम्बर ४ छरेबगरलाई जोड्ने झुलुङ्गे पुलको निर्माण कार्य २०३२ सालमा शुभारम्भ भयो। त्यो समय यातायातका साधन न्यून थिए, र जनताले नदी तर्ने साधनको अभावमा ठूलो सास्ती खेप्नुपथ्र्यो। पुल निर्माणले तल्लोबगर र छरेबगरका बासिन्दामात्र नभई डोल्पा, रुकुम पश्चिम, र जाजरकोटका तीन जिल्लाका जनतालाई सहज आवतजावतको सुविधा दियो।

स्थानीयवासीका अनुसार पुलको निर्माण कार्य एक वर्षमै सम्पन्न भयो, र २०३३ सालदेखि यो पुलले नागरिक जीवनलाई परिवर्तन गर्न थाल्यो। डोल्पा जिल्लाका स्थानिय बताउछन् ,पहिले हामी राममेला हुँदै नलगाडको फम्दा र खातीगुत्ता पुगेर जाजरकोट जानुपर्थ्यो। त्यो लामो यात्रा अब झुलुङ्गे पुलले छोट्याएको छ ।

पुल बन्नुअघि स्थानीयहरू काठका अस्थायी फ्ल्यागहरू प्रयोग गरेर नदी पार गर्थे। यो प्रक्रिया केवल समय लाग्ने थियो, तर जोखिमपूर्ण पनि। विशेष गरी वर्षायाममा नदीको बहाव तीव्र हुँदा कतिपय मानिसले ज्यान समेत गुमाएका घटनाहरू स्थानीयहरूले अझै बिर्सेका छैनन्।

पुलको महत्व र समयक्रममा भएको परिवर्तन

यो झुलुङ्गे पुल तल्लुबगरबाट छरेबगर हुँदै डोल्पा पुग्ने मुख्य मार्ग बनेको छ। पुल केवल मान्छेको आवतजावतका लागि प्रयोग गरिन्छ, तर खच्चडमार्फत सामान ढुवानी गर्ने मुख्य साधनसमेत बन्यो। प्रारम्भमा काठकै सामग्रीले बनेको पुलमा २०५० सालतिर स्टिलका संरचना थपिए। यसले पुललाई थप मजबुत बनायो र प्रयोग सहज बनायो।

तर ४८ वर्ष लामो यात्रामा यो पुलले आफ्नो अवस्था गुमाउन थालेको छ। आज पुलको फलामका संरचनाहरूमा खिया लागेको छ, नट-बोल्ट फुस्किएका छन्, र पुल जीर्ण अवस्थामा छ। “कुन बेला दुर्घटना हुन्छ भनेर त्रासमै हिँड्नुपर्ने अवस्था छ,” स्थानीय बताउँछन्।तल्लोबगर नजिकै पक्की बेली ब्रिज पनि निर्माण भएको छ। तर, बेली ब्रिज बजार क्षेत्रभन्दा १–२ किलोमिटर टाढा रहेकोले स्थानीय बासिन्दा र यात्रुहरूले अझै पनि पुरानै झुलुङ्गे पुल प्रयोग गर्न बाध्य छन्। “बेली ब्रिजबाट सामान ओसारपसार गर्न सकिन्छ, तर मान्छे आवतजावतका लागि पुरानै पुल प्रयोग गर्नुपर्छ,” खत्री बताउँछन्।

गोतामकोट,छरेबगर,लगाएत ठाउँबाट आजको दिनमा यो पुलले १५० भन्दा बढी विद्यार्थीहरूलाई तल्लोबगरको श्री वीरेन्द्र हिमालय माध्यमिक विद्यालयसम्म अध्ययन गर्न पुग्न सहयोग पुर्‍याइरहेको छ। यी विद्यार्थीहरू दैनिक जोखिम मोलेर पुल तर्छन्। व्यापार, शिक्षाको पहुँच, र स्वास्थ्य सेवा लिनका लागि पनि स्थानीय बासिन्दा यही पुलमा निर्भर छन् ।

“पुल जीर्ण हुँदा पनि हामीसँग अरू विकल्प छैन,” स्थानीय व्यापारी बताउँछन्। बेली ब्रिजको प्रयोगमा समय र दूरी दुवै बढ्ने भएकाले जनताले जोखिम मोल्न बाध्य छन्।

पुर्व वडा अध्यक्ष लालबहादुर खत्रीका अनुसार, आफ्नो कार्यकालमा झुलुङ्गे पुलको मर्मतका लागि ४ लाख रुपैयाँ खर्च गरिएको थियो। उनले पुलमा जाली र केही संरचनात्मक सुधार गरेका थिए। तर यो सुधार दीर्घकालीन प्रभावकारी हुन सकेन।

हालका वडा अध्यक्ष मोहन खत्री भन्छन्, “पुल मर्मत गर्ने योजनामा हामी छौं, तर बजेट अपुग भएकाले सम्भव भएको छैन। यो हाम्रो प्राथमिकतामा छ।

स्थानीय बासिन्दाहरू अब नयाँ र बलियो पुलको माग गरिरहेका छन्। “यो पुलले हामीलाई धेरै सेवा गर्‍यो, तर अब यसलाई प्रतिस्थापन गर्नुपर्छ,” स्थानीय युवा नेता प्रेम केसी बताउँछन्। सरकारले यस क्षेत्रमा थप लगानी गरेर सुरक्षित र आधुनिक पुल निर्माण गर्नुपर्ने उनीहरूको जोड छ।

सरकारको ध्यान जानुपर्ने आवश्यकता

यस झुलुङ्गे पुलले दुर्गम क्षेत्रमा रहेको तीन जिल्लाको जीवनसँग गाँसिएको छ। जाजरकोट, डोल्पा, र रुकुम पश्चिमलाई सुलभ आवतजावतको सुविधा दिने यो पुल जीर्ण अवस्थामा रहे पनि यसको महत्त्व घटेको भने छैन। सरकार र स्थानीय तहले पुललाई पुनर्निर्माण वा मर्मत गर्न आवश्यक कदम चाल्न ढिलाइ गर्नु हुँदैन। कर्णालीको दुर्गम भूगोल र यहाँका जनताको दैनिक जीवनलाई सहज बनाउने यो संरचना आधुनिक र दीर्घकालीन समाधानको प्रतीक्षामा छ।

यो झुलुङ्गे पुलको कथा विकास, परिवर्तन, र अहिलेको संघर्षको प्रतिबिम्ब हो। इतिहासको एउटा कोसेढुंगा बनेको यो पुल आज सरकारी चासो र स्थानीय पहलको प्रतिक्षामा छ। जसरी यसले विगतमा तीन जिल्लाका जनतालाई जोड्यो, त्यसरी नै यसको पुनर्निर्माणले भविष्यका पुस्तालाई अझ सुरक्षित र सहज बनाउनेछ।