सुर्खेत। कर्णाली प्रदेशको कला, संस्कृति, सम्भावना र स्रोतलाई देश र विदेशमा चिनाउन प्रति वर्ष आयोजना हुने ‘कुडा कर्णालीका’ उत्सवको छैटौं संस्करण सोमबारदेखि सुर्खेतको सिटी हलको आँगनमा सुरु भएको छ। यस उत्सवले कर्णालीको समृद्ध सांस्कृतिक विरासत, पर्यटन र विकासका सम्भावनालाई प्रदर्शन गर्ने मुख्य उद्देश्य राखेको छ। तथापि, यसले कर्णालीका वास्तविक समस्याहरूको समाधान गर्ने क्षमता र विकासमा यसले ल्याएको परिवर्तनबारे प्रश्न उठ्न थालेका छन्।

कर्णाली उत्सवले कला, संस्कृति, भाषा, सभ्यता, पर्यटन, विकास र राजनीति लगायतका विषयहरूमा कर्णालीका स्थानीय तथा राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय विज्ञहरूलाई एकत्रित गरी विचारविमर्श गराउने प्रयास गरेको छ। यस वर्षको उत्सवमा आर्थिक विकास, ऊर्जा सम्भावना र कर्णालीको भविष्यका विषयहरूमा गम्भीर छलफल भएको छ।

कर्णाली उत्सवको आयोजनामा प्रतिवर्ष खर्च बढ्दै गएको छ। उत्सवको पहिलो संस्करण (२०७६ साल) मा २३ लाख १७ हजार रुपियाँ खर्च भएको थियो भने यस वर्षको छैटौं संस्करणमा खर्च कति हुने भन्ने खुलासा भएको छैन। उत्सवको आयोजक ऋति फाउन्डेसनको तथ्याङ्क अनुसार पहिलो संस्करणमा सामाजिक विकास मन्त्रालयबाट सात लाख ४४ हजार र स्थानीय तहबाट चार लाखसहित अन्य रकम निजी क्षेत्र र विकास साझेदारबाट व्यवस्थापन गरिएको उल्लेख छ ।

विसं २०७७ को दोस्रो संस्करणमा ३६ लाख ३८ हजार २३५ रुपियाँ महोत्सवमा खर्च भएको थियो । यसमा प्रदेश सरकारबाट १३ लाख ८५ हजार र स्थानीय तहबाट तीन लाख ८७ हजार प्राप्त भएको थियो । २०७८ सालको तेस्रो संस्करणमा ४० लाख ४५ हजार २६४ रुपियाँ खर्च भएको थियो । यसमा प्रदेश सरकारबाट १७ लाख र स्थानीय तहबाट दुई लाख रुपियाँभन्दा बढी सङ्कलन भएको हो। २०७९ सालको चौथो संस्करणमा ५१ लाख १० हजार रुपियाँभन्दा बढी खर्च भएको थियो । यसमा प्रदेश सरकारबाट सहयोग प्राप्त नभएको हो ।यसको खर्च स्थानीय तह, प्रदेश सरकार, निजी क्षेत्र र विकास साझेदारहरूबाट व्यवस्थापन गरिएको छ। तथापि, यसले कर्णालीका वास्तविक समस्याहरूको समाधान गर्ने क्षमताबारे प्रश्न उठ्न थालेका छन्।

कर्णाली उत्सवले कर्णालीको सम्भावनाहरू प्रदर्शन गरे पनि यस क्षेत्रका वास्तविक समस्याहरू अझै अनुत्तरित छन्। मुगु, कालिकोट, हुम्ला, जुम्ला जस्ता दुर्गम क्षेत्रहरूमा अझै पनि आधारभूत पूर्वाधारको अभाव छ। बाटो नपुग्दा सुत्केरीले ज्यान गुमाएका घटनाहरू, खोला नदीले बगाएका घरधुरी र जाजरकोट भूकम्पका पीडितहरूको समस्याहरू अझै समाधान हुन बाँकी छन्।

उत्सवको दोस्रो दिन आयोजित आर्थिक बहसमा कर्णाली सरकारका आर्थिक मामिला तथा योजनामन्त्री राजीवविक्रम शाहा, गोल्ड स्टारका कार्यकारी निर्देशक विधुषी राणा र सुर्खेत उद्योग बाणिज्य संघका अध्यक्ष लक्ष्मण कडेंलले सहभागिता जनाए। बहसमा कर्णालीमा रहेको २२ हजार मेगावाट विद्युत् क्षमताको दोहन नहुने समस्याको विषय उठाइएको थियो। मन्त्री शाहाले कर्णालीमा लगानी बढाउन आवश्यक पूर्वाधार निर्माण गर्न परदेशी लगानीकर्ताहरूलाई आवश्यक सुविधा उपलब्ध गराउने आवश्यकता रेखाङ्कित गरे।

कर्णाली उत्सवले कला र संस्कृतिलाई प्रदर्शन गर्ने र क्षेत्रीय सम्भावनाहरूबारे छलफल गर्ने मंच प्रदान गरेको छ। तथापि, यसले कर्णालीका वास्तविक समस्याहरूको समाधान गर्ने क्षमता र विकासमा यसले ल्याएको परिवर्तनबारे प्रश्नहरू अझै बाँकी छन्। कर्णालीका दुर्गम क्षेत्रहरूमा आधारभूत पूर्वाधारको अभाव, स्वास्थ्य सेवा र शिक्षाको खराब अवस्था जस्ता समस्याहरूको समाधान गर्ने दिशामा ठोस पहल गर्न आवश्यक छ।

कर्णाली उत्सवले केवल उत्सव मनाउने मात्र नभई क्षेत्रीय विकासका लागि ठोस योजना र कार्यान्वयनमा ध्यान केन्द्रित गर्नुपर्ने आवश्यकता छ। यसले मात्र कर्णालीको वास्तविक सम्भावनाहरूलाई साकार गर्न सकिनेछ।